Η Σαγήνη της Απουσίας

Ποτέ κανείς δεν παρουσίασε έναν όλεθρο, μια αρρώστια που εξαπλώνεται, ως κάτι τόσο απόκοσμα σαγηνευτικό και γοητευτικό. Το μυθιστόρημα ‘Ο Κρυστάλλινος Κόσμος’ του σπουδαίου J. G. Ballard κυκλοφόρησε το 1966 και αποτελεί το τελευταίο βήμα στη σειρά μυθιστορημάτων ‘θεομηνίας’ και οικουμενικής μεταμόρφωσης που ξεκίνησε ο ίδιος στις αρχές της δεκαετίας. Αποτελεί επίσης, ως κομβικό σημείο, τον προάγγελο των επόμενων συγκλονιστικών μυθοπλασιών του που αποτελούν τον ορισμό του αριστουργήματος στο αποκορύφωμα του μοντερνισμού, του Νέου Κύματος της επιστημονικής φαντασίας και της ‘δυστοπικής’ λογοτεχνίας: ‘The Atrocity Exhibition’ (1970) ‘High–Rise’ (1975) και ‘Myths of the Near Future’ (1980). Ο Κρυστάλλινος Κόσμος είναι μια μακροσκοπική μεταφορά μιας εκφυλιστικής νόσου σε παγκόσμια κλίμακα. Η χλωρίδα και η πανίδα του πλανήτη ‘κρυσταλλοποιούνται’ και υποκύπτουν σταδιακά στην αιωνιότητα του ανόργανου βασιλείου, εξ αιτίας μιας τρύπας στο διάστημα απ’ όπου ‘στραγγίζει’ ο χρόνος – καθρεφτίζοντας σε μικροκλίμακα την κρυσταλλοποίηση στον ψυχισμό των χαρακτήρων. Το σύμπτωμα της νόσου εμφανίζεται στην αρχή σε μια περιοχή της Βορείου Αφρικής, όπου τα δέντρα, τα πουλιά, τα ζώα, οι άνθρωποι, τα έντομα παγιδεύονται σιγά-σιγά σε κρυστάλλινους ιστούς που σχηματίζουν απόκοσμους θόλους. Σε λίγο η κρυσταλλοποίηση μεταμορφώνει και τα σώματά τους, τα νευρικά συστήματα, τους ιστούς, τη σάρκα, τα γάγγλια, την ουσία των υπάρξεών τους. Όσοι δεν μετακινούνται συνεχώς ριζώνουν στο κρυσταλλικό έδαφος, αναπτύσσουν κρυστάλλους και πεθαίνουν μεταμορφωμένοι σε ανόργανη ύλη. Ένας γιατρός προσπαθεί να λύσει το γρίφο μιας παλιά σχέσης του μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον απέραντου μαυσωλείου, με τη βοήθεια μιας γυναίκας που συμβολίζει την Ισημερία: το όριο του σκότους και του φωτός που κυριαρχεί στην περιοχή. Θα μεταμορφωθεί σε μεσσία της ‘θεραπείας’ ενάντια στη νόσο, όμως η εκτροπή μάλλον δεν έχει επιστροφή. Ο Ballard αφήνει τρομαχτικές υπόνοιες ότι η κρυσταλλοποίηση θα εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη Γη και μετά στο ηλιακό σύστημα, παγώνοντας τους πλανήτες, ακινητοποιώντας τις τροχιές τους και παγιδεύοντάς τους μαζί με τον ήλιο σαν έντομα σε έναν απέραντο ιστό αράχνης…

Είναι η εποχή του ξεκινήματος και της κυριαρχίας του Νέου Κύματος στη λογοτεχνία του φανταστικού και ιδιαίτερα στην Ε. Φ. Η εποχή που κυκλοφορεί η μυθική ανθολογία ‘Dangerous Visions’ (1967) σε ανθολόγηση και επιμέλεια του σπουδαίου Harlan Ellison, ένα από τα ορόσημα που καθόρισαν αυτά που θα γράφονταν από τότε και μετά. Η ανάδειξη και καθιέρωση ονομάτων όπως ο ίδιος ο J. G. Ballard, ο Philip K. Dick, ο Harlan Ellison, ο Theodore Sturgeon, o Norman Spinrad, η δικαίωση και καθιέρωση των λίγο παλαιότερων Ray Bradbury και Robert Bloch, και στη συνέχεια ο William Gibson και το cyberpunk.

Το παράξενο και τρομαχτικό αυτό κόσμημα κυκλοφορεί τα τελευταία χρόνια από τις εκδόσεις Ars Nocturna σε μετάφραση και πρόλογο του υποφαινόμενου.

Περικλής Μποζινάκη